Dingen die je
niet weet

Carla van Beers
non-fictie


De weduwe zocht haar hele leven naar antwoorden, ze had steeds het gevoel dat er nog iets ontbrak. Zeventig jaar na dato wordt de dood van accountant Beer in zijn wrange context teruggeplaatst.


Bakenbergseweg 145 ligt in De Hoogkamp, een tuinwijk die grenst aan Sterrenberg en de Gulden Bodem, nabij het landgoed Zijpendaal. Op een perceel tussen de Jacob Marislaan en de Joseph Israëlslaan liet Gerrit Antonie de Bie in 1934 negen huizen bouwen.

De huisdetective speurt naar verborgen verhalen in een huis, winkel of hotel. Zoekt, vindt, bewaart & deelt herinneringen aan een adres, een gebouw of een plek.




Ze heeft het gevoel dat er nog steeds iets ontbreekt. Ems heeft nooit kunnen berusten in het feit dat niemand erachter kon komen onder welke omstandigheden haar man, die voor het Rode Kruis in Otterlo werkte, in handen van de Duitsers gevallen was. "Dingen die je niet weet kunnen je je leven lang blijven achtervolgen", schreef ze in een brief aan haar zwager Arie Bakker.


Freddy Beer met Ems Sieburgh en Evy Beer met Arie Bakker. Zij hebben elkaar in de jaren dertig leren kennen bij de Vereniging van Studerende Kinderen van Vrijmetselaars (V.S.K.V.)


Journalist en schrijver Henri Knap (1911-1986) woonde in de Breitnerstraat 5 (achter de Bakenbergseweg) Hij kende Freddy al jaren en vertelde dat Beer in 1944 in Arnhem voor zijn inlichtingendienst had gewerkt.


De Arnhemse transportcolonne van het Nederlandse Rode Kruis begeleidde de vluchtelingen en bracht de zieken over in noodhospitalen in de omgeving. In het Kröller-Müllermuseum op de Hoge Veluwe werden een paar honderd patiënten ondergebracht. Het echtpaar Beer trok samen met hun joodse onderduikster naar Otterlo. Ems werkte daar in de Centrale Keuken en Freddy werd ingezet voor de administratie van het Rode Kruis.


Wanneer in December 1944 de Nederlandse SS-er Carel Piek als secretaris-generaal van het Rode Kruis wordt aangesteld besluiten de medewerkers dat ze hun dienstverband moeten beeindigen. Het Medisch Contact staat ook achter deze beslissing. Ze werken door via een andere constructie. Het Rode Kruis in Otterlo wordt per 1-1-1945 ontbonden en het Bureau Afvoer Burgerbevolking (B.A.B.) in Apeldoorn neemt de ziekenhuizen met de direct daaraan verbonden artsen over. Freddy werkte vanaf die tijd voor de nieuw opgerichte "Coördinatie Commissie".

Het huis waar Freddy Beer en zijn vrouw Ems Sieburgh sinds 1939 wonen is een heerlijke plek. Maar kunnen ze er blijven? Steeds vaker worden er huizen bij hen in de buurt gevorderd door Duitsers die met hun gezin in een prachtige buitenwijk van Arnhem willen wonen. Freddy kan zijn kantoor aan huis, zijn boekenkasten, dossiers en papieren niet missen. Bovendien zitten ze met een joodse onderduikster die onderdak nodig heeft. Het lukt Freddy om er onderuit te komen, alleen is er wel een voorwaarde aan verbonden en dat is dat ze een Duitse kamerhuurder of een NSB-er in huis moeten nemen.



Kleine zijkamer op de begane grond, dat dienst doet als ontvangstruimte van Freddy's kantoor. Het hoekhuis met de garage is vanwege de ligging aan een doorgaande weg zeer geschikt voor een man met een vrij beroep.



Een hoek van de werkkamer op de eerste verdieping aan de straatkant. Deze grenst aan hun voormalige slaapkamer met balkon, die ze in de zomer van 1943 moeten verhuren. Sinds die tijd slapen ze op zolder, waar ze een geheime bergplaats hebben met een radio.



Advertentie in de Arnhemse Courant van 20-11-1941. Freddy Beer is accountant en compagnon van het accountantskantoor L. Pijlgroms in Zutphen, waar hij een vast grondsalaris en een aandeel in de winst krijgt. De klanten zitten verspreid door het land, het kantoor heeft zelfs een zaak in Italië, waar Pylgroms ieder jaar heen gaat. Dat gaan Freddy en zijn vrouw later samen doen, wanneer hij de zaak overgenomen heeft. Hij heeft ook nog familie in Noord Italië waar zijn moeder vandaan komt.



Omstreeks Pasen '43 komt er een joods meisje in huis. Ze kan niet naar buiten, omdat ze in Arnhem veel kennissen heeft en niemand mag weten waar ze verblijft. Beneden in het huis hangt vrijwel geen vitrage, daardoor moet het meisje zich beperken tot de bovenverdiepingen.



De eetkamer met openslaande deuren naar de tuin. Rechts in de muur een doorgeefluikje naar de keuken. De foto's van het huis en het interieur komen uit het "Huwelijksboek" van Freddy en Ems, het zijn slechts enkele bladzijdes omdat het na 1945 helemaal leeg gebleven is.



Na "Market Garden", de grootschalige luchtlandingsoperatie met grondoffensief vanuit België, lukte het de geallieerde troepen niet om Arnhem te veroveren. De stad veranderde in een oorlogsgebied en de bevolking werd door de bezetter gesommeerd de stad te verlaten. Alle inwoners van Arnhem moesten maandag 25 september 1944 's avonds voor acht uur al weg zijn. Als evacuatieroute werd de richting van Apeldoorn en Ede aanbevolen. Men moest zich in kleine buurtgroepen organiseren en zelf voor het vervoer van ouden van dagen, hulpbehoevenden en kinderen zorgen. Ems en Freddy hadden zoveel mogelijk waardevolle spullen tegen brandgevaar in de kelder opgeborgen. De drankvoorraad begroeven ze in de tuin, uit angst dat plunderaars de boel leeg zouden komen drinken en daarna het hele huis afbraken.


    Bakenbergseweg 145
    Arnhem


De landhuizen (1934) bestaan uit drie afzonderlijke woningen en zijn ontworpen door architect Frits Beck uit Voorburg die met zijn eigentijdse expressionisme een strakke zakelijke vertaling van de Amsterdamse School voor ogen had. Freddy en Ems wonen op de hoek aan de kant van de Jozef Israëlslaan.


Ems Sieburgh (1911-1996) trouwde in 1939 in Leiden met Freddy Beer (1909-1945) Deze feestelijke foto is genomen in het huis van haar schoonouders in de van Merlenstraat 102 in Den Haag. Herman Beer is tot aan zijn pensioen in april 1940 bedrijfsleider bij boekhandel Van Stockum. Daarvoor was hij directeur van de Arnhemse Melkinrichting. Zijn vrouw Emma Longo is presidente van "La Vita Nuova" de neutrale vereniging van vrienden van Italie. Voor genealogische gegevens van de familie Beer, zie de site van Max van Dam


Wanneer Freddy in de vroege ochtend van dinsdag 13 februari 1945 in Otterlo op de fiets stapt om naar zijn zakenrelatie de drankenhandel Siebrand in Kampen te gaan, zal hij de plaats van zijn bestemming nooit bereiken. Hij keert niet terug naar huis en blijft tot eind juni vermist. Aan het wachten komt een eind als Ems zijn lichaam indentificeert aan de hand van de gevonden kledingsstukken en de inhoud van zijn zakken. Dan pas weet ze dat hij het slachtoffer is geworden van de represaillemaatregel na de aanslag op de SS-er Hanns Rauter.


Aan het eind van haar leven krijgt Ems bezoek van Henk Berends die alle 117 slachtoffers, van de fusillade bij Woeste Hoeve op 8 maart 1945, in een boek wil eren. Hij is oprecht geïnteresseerd in het verhaal van Freddy en ze maant hem aan om meer getuigen te zoeken.




"Dingen die je niet weet" geeft het persoonlijke oorlogstrauma van de weduwe Beer weer en laat de levenslange vraag zien, waar zij na de tweede wereldoorlog mee is blijven zitten. De huisdetective zoekt naar antwoorden, schetst een reeks van gebeurtenissen en kijkt daarbij naar de familie en vrienden, naar het lokale verzet in Gelderland, het Medisch Contact, de Rolls Roycegroep en de relatie met de Binnenlandse Strijdkrachten. Ze neemt ook de elite op de Hoge Veluwe, Landgoed Old Putten in Doornspijk, de zakencontacten van accountant Beer in Kampen en het functioneren van het Rode Kruis onder de loep.




laatst gewijzigd: 26-8-2020 / Media & Research de Huisdetective bronnen en beeldmateriaal uit archief Peter Schumacher

de tetralogie EEN GEHAVENDE NALATENSCHAP